Een hele bijzondere dag met de olifanten uit Ouwehands Dierenpark.
Ik moet eigenlijk eerst vertellen hoe de dag eruit zag, om dieper in te kunnen gaan op mijn gedachten achter deze ervaring.
Donderdag 19-07-2012
06.15 uur – opgehaald door Sandra
07.50 uur – aankomst Ouwehands dierenpark en kennismaking met Con Mul en een flitsbezoek aan de schildpadden
08.00 uur – instructies binnen gaan bij de olifanten in het verblijf
08.15 uur – verblijven schoonmaken (dat betekend heel veel poep scheppen)
08.30 uur – olifanten wassen (4 dames) en verzorgen volgens een vast ochtendritueel
09.30 uur – olifant wassen en verzorgen (bull)
09.45 uur – olifanten worden buiten gezet volgens een bepaald patroon
10.00 uur – koffie pauze
10.30 uur – kleine rondleiding achter de schermen
11.00 uur – verblijven van de olifanten helemaal schoonspuiten
11.15 uur – schildpadden voeren (brok) + verblijven schoonmaken
11.30 uur – schildpad Sjaak wegen (omdat men twijfelt aan zijn conditie)
12.00 uur – schildpadden voeren (hooi geven)
12.15 uur – terug bij de olifanten en gedrag observeren en bespreken
13.00 uur – lunchen
13.30 uur – trainen met olifanten
15.00 uur – eigenlijk koffiepauze, maar met veel genoegen gekeken naar het badderen van de dames
15.15 uur – schildpadden checken of ze goed gegeten hebben en hun bad vullen
15.30 uur – olifanten in de verblijven met eten
16.00 uur – buitenverblijf van de olifanten schoonmaken
17.00 uur – afscheid nemen van de olifanten
17.10 uur – korte rondleiding door het reptielen huis en de apenverblijf
18.00 uur – terugreis
Nu was ik eigenlijk al helemaal opgewonden toen Sandra mij voorstelde om dit een keer te doen, dus was het ook heel logisch dat ik stond te trappelen om 06.15 uur bij de poort van mijn hondenschool om te kunnen instappen en meerijden naar Ouwehands Dierenpark.
Zoals mijn schema ook aangeeft werden we hartelijk ontvangen door Con Mul (olifantenman in hart en nieren) een oud collega van Sandra. Hij is bij Ouwehand verantwoordelijk voor de olifanten en voor de landschildpadden. Hij traint al meer dan 22 jaar met olifanten en je voelt dat het zijn passie is, die grote landreuzen. De allereerste belangrijke boodschap die hij ons meegaf was, dat hij werkt volgens een vast ochtendritueel. Zijn visie hierop is dat hij absoluut gelooft in het spreekwoord: een goed begin is het halve werk. Hij begroet ook uitbundig 's ochtends de olifanten met een social talk. Goedemorgen dames, lekker geslapen? Hebben we er weer zin in? Etc. etc. Dan worden ze gewassen volgens een strikt patroon. Alles gebeurd vanuit het hands off* principe, wat betekend dat de verzorger en de trainer niet in het verblijf bij de olifant gaan. Het grote voordeel hiervan is, dat er nooit geweld gebruikt hoeft te worden omdat er geen gevaarlijke situatie kan ontstaan. Deze wasbeurt wordt uitgevoerd door 2 personen. De ene persoon traint de olifant en de andere persoon wast de olifant. Dit is een klus waarbij het bijzonder belangrijk is, dat deze 2 mensen blind op elkaar kunnen vertrouwen. De trainer geeft aan wanneer de andere persoon kan wassen. De trainer traint de olifant met een clicker en 2 targetsticks. Heeft de olifant om wat voor reden dan ook geen zin of wil hij niet, dan probeert men het gedrag om te buigen. Lukt dat niet, dan wordt de handeling voor die dag over geslagen. Let wel, dat is dan wel een aandachtspunt. Het ombuigen kan door middel van een kleine time-out (even omdraaien) of even iets anders doen (ander commando). Con blijft gedurende de dag benadrukken, dat hij niet van dit ritueel afwijkt en wel om de volgende redenen:
- Duidelijkheid
- Structuur
- Samenwerking
- Vertrouwen
- Voorspelbaarheid
Er komen olifanten binnen bij hem, die werkelijk niets kunnen of getraumatiseerd zijn. Hij gelooft in het feit dat het belangrijk is om deze dieren duidelijkheid, structuur en voorspelbaarheid te bieden op basis van vertrouwen en samenwerking. Zijn ochtendritueel is daar een wezenlijk onderdeel van. Daar ligt de basis van deze samenwerking. Het ochtendritueel (en trouwens iedere training) wordt positief afgesloten, vaak ook met een jackpot. Heel herkenbaar vanuit de hondenwereld.
Vanuit de samenwerking, die hij opbouwt tijdens het ochtendritueel, gaat hij trainen met de olifanten. De tweede belangrijke boodschap die hij meegeeft is, je energie level. Een olifant reageert heel erg op jouw lichaamstaal en energie. Om tot een goede samenwerking te komen moet je een duidelijke lichaamstaal hebben en positieve energie uitstralen. Hij bekijkt ook per olifant hoever hij in bepaalde situaties kan gaan om vertrouwen te winnen om zo'n samenwerking tot stand te brengen. Soms kan het bij een getraumatiseerde olifant al meer dan genoeg zijn om wat lekker dingen in zijn verblijf te gooien om zo zijn vertrouwen te winnen. Gedurende de dag wijst Con ons nog meerdere malen op het feit, dat een olifant van nature geen agressief dier is, maar in sommige gevallen wel dwingend kan zijn. Lees hier verderop het verhaal van het voeren. Veiligheid staat dus voor alles. Ze kunnen ook heel hard slaan met hun slurf.
De specialiteit van Con is de voetverzorging van de olifanten. Ik heb ook een stukje film gemaakt van de voeten van de 1 van de olifanten. Je ziet dan mooie, gladde, zachte voeten. Con heeft de olifanten geleerd om hun voet door het hek aan te reiken zodat hij deze kan verzorgen. De olifanten lopen in Ouwehandsdierenpark ook op zand omdat dat vele malen beter is dan beton. Als olifanten op het beton lopen beschadigen ze hun voetzolen en als ze dan ook nog door de urine en ontlasting lopen bestaat de kans dat hun voeten helemaal gaan ontsteken. Ik heb daar ook foto's van gezien. Ik ben er ook van overtuigd dat dit hetzelfde werkt als in de hondenwereld: pijn kan agressie opwekken. Als een olifant zijn poten niet kan laten verzorgen omdat hij simpelweg niet geleerd is hoe dat moet, dan is het dier dus daarvan de dupe. Con benadrukt dus ook steeds, dat alle "oefeningen" die aangeleerd worden gebaseerd zijn op verzorging. Ook het commando ear is aangeleerd om de olifant te leren dat hij zijn oor naar voren kan klappen zodat er makkelijker bloed afgenomen kan worden. Er bevindt zich in het oor van de olifant een hele grote ader, die men daar voor gebruikt. Bloed wordt bijv. afgenomen om de cyclus van het vrouwtje vast te stellen. Iets wat nog zeker een droom is van Con om een fokprogramma op te zetten met deze dieren. Het aanleren van al deze oefeningen zorgt er dus voor dat de verzorging van deze kolossale dieren een stuk makkelijker wordt en het is natuurlijk ook nog eens zo dat ze het erg leuk vinden om samen te werken met hun trainer. Het blijven hele intelligente dieren.
Om nog maar even in het gevoel te blijven, wat ook heel bijzonder is, is het brommende geluid wat de bull maakte toen we binnen kwamen. Dit geluid voel je zelf ook heel erg in je lijf. Ik heb eigenlijk niet meer gevraagd waarom ze dit soort geluiden maken, maar het is een rustgevend monotoon gebrom.
Wat ik toch ook heel bijzonder vind, is het trainen met 2 targetsticks. Het is eigenlijk een verlenging van zijn lichaam, dus hij traint eigenlijk de olifant met 2 "handen"op zijn lijf. Wat ook enorme indruk op mij maakte was, dat 2 van die kleine stokjes, die toch echt subtiel werden gehanteerd, duidelijk gevoeld werden door de olifant. Hij vraagt bijv. een target (de olifant moet met zijn kop de targetstick aanraken) en daarna met het andere stokje een side (de olifant moet zijn lijf draaien naar de zijkant van de verblijf). Hij maakt dan dus eigenlijk een gesloten cirkel cq energiebaan met de olifant.
Wat ook opvalt is de rust, die zowel de trainer als de olifant uitstralen. Als je erbij staat voel je de rust, die tijdens dit ochtendritueel plaats vindt.
De volgende zin heeft de meeste indruk op mij gemaakt deze dag. Con zei: Deze olifanten leven 365 dagen per jaar, 24 uur per dag op deze plek. Ze zijn compleet afhankelijk van onze verzorging en de verrijking, van dit leven, die wij ze geven. Wij zijn daarom ook verplicht om ze te trainen en ze iets te doen te geven zodat ze een uitlaatklep hebben.
*Hands on/Hands off methode: Bij de hands-on methode gaat de dierverzorger in het verblijf bij het dier. Het dier moet dan dus vastgelegd worden of er wordt in sommige gevallen geweld gebruikt om te laten zien dat men de baas is over het dier. Bij de hands-off methode gaat de verzorger/trainer nooit in het verblijf, dus wordt de gevaarlijke situatie voorkomen. Als er vertrouwen is tussen dier en mens zal het dier in dit soort situaties dus ook veel sneller leren. De mens hoeft ook niet bang te zijn, dat het dier zal terug vallen op zijn instincten.
Toch is er ook een olifant bij die stereotyp gedrag vertoont. Zij gaat in een hoekje van het buitenverblijf staan schommelen. Ze wil volgens Con ook graag altijd in het verblijf erachter of binnen. Ik heb nu niet gevraagd of ze het gedrag ook wel eens in het binnen verblijf vertoond. Wel interessant dat ik net 2 weken geleden op de seminar "angst bij honden", geleerd had dat stereotype gedrag nooit meer verdwijnt. Ook volgens Con is het verslavend voor de olifant omdat hij dan endorfine aan maakt.
Het was wel een hele bijzondere ervaring toen wij 's middags zelf met de olifanten aan de slag gingen. We trainden in het buitenverblijf met de 2 targetsticks. De clicker wordt in deze sessies als beloning gebruikt. We hebben de olifanten de volgende commando's gegeven:
• Target (de olifant raakt met zijn hoofd de targetstick aan)
• Side (de olifant draait met zijn lijf naar de hek)
• Turn (de olifant draait zijn lijf weg van het hek en komt frontaal voor je staan)
• Foot (hij tilt de aangewezen voet op en zet die in het "raam" zodat de voet verzorgd kan worden)
• Take ( hij apporteert een borstel die weggegooid is voor hem)
• Give (hij laat de borstel los in je hand. Hij wordt wel gelijktijdig geclickt)
• Step up (de olifant gaat op een steen staan)
• Trunk ( de olifant biedt zijn slurf aan)
• Blow ( de olifant blaast lucht door zijn slurf)
• Go ( de olifant loopt naar het aangewezen verblijf)
• Steady (de olifant blijft stil staan op de aangewezen positie)
• Ear (de olifant biedt zijn oor aan)
• Go Back (olifant loopt achteruit)
Aan het einde van de sessie mocht ik de olifant wat appels geven uit mijn hand, wat me daar het meeste van bij gebleven is, dat de slurf voelt als 2 vingers die iets uit je hand pakken.
Wat gedurende de hele dag toch terugkomt is een soort Walt Disney gevoel van wat zijn ze toch groot en schattig en de olifanten hebben op heel veel momenten een hoge aaibaarheidsfactor. Dit gevoel werd wreed verstoort toen 1 van hen, niet snel genoeg eten kreeg naar haar zin. Ze maken dan een kabaal waarbij je het gevoel krijgt dat de ijzeren spijlen van het verblijf gaan breken als luciferhoutjes. Je begrijpt dan ook weer heel erg goed dat er hands off getraind wordt.
Olifanten vinden het heerlijk om in een berg zand te slapen en hebben dan in Ouwehand ook een heus bed. Ze "schudden" ook zelf hun bed op. Wat ook meteen opvalt is dat de bedden zich bevinden uit het zicht van de bezoeker. Ik begreep pas wat deze dieren moeten voelen toen we aan het einde van de dag het buitenverblijf gingen schoonmaken. Je wordt daar de hele tijd bekeken door bezoekers. Het leek mij dan ook heerlijk dat je kunt slapen in je bed, zonder bekeken te worden.
Er wordt door de verzorgers/trainers ook veel gedaan aan vermaak voor de olifanten. Ze hebben hele grote boomstammen waar ze mee kunnen sjouwen en een heerlijk modderbad waar ze in gaan badderen. Op het einde van de dag maakten ze daar dan ook dankbaar gebruik van . Iets wat er volgens Con op duidt dat ze het op dat moment heel erg naar hun zin hebben.
Rond 17.00 uur nemen we afscheid van de olifanten, Con en zijn team. We schrijven nog een leuk verhaaltje in het gastenboek en gaan vol met indrukken naar huis.
Nu ik zo hier het verhaal schrijf, voel ik weer de kracht en grootsheid die deze dieren uitstralen. Ze kijken je met hun, relatief gezien, kleine ogen recht in je ziel. Er ontgaat hen werkelijk niets. Ze geven je het gevoel mee van een diep, diep respect voor deze grote, vriendelijke reus. Ik ben heel blij, dat ik deze hele bijzondere dag heb mogen meemaken. Ik ben er een rijker mens van geworden.
